Μεξικό 1968
«Αν αυτό γινόταν στο Μεξικό, θα είχε λήξει μέσα σε δύο ώρες. Και θα υπήρχαν διακόσιοι με τριακόσιοι νεκροί!», έλεγε ο Λουίς Μπουνιουέλ στον εαυτό του τις μέρες του παρισινού Μάη – και προσθέτει αμέσως παρακάτω, στα απομνημονεύματά του: «Είναι εξάλλου αυτό που έγινε τον Οκτώβριο στην Πλατεία των Τριών Πολιτισμών, με τόσους περίπου νεκρούς». Για τον περισσότερο κόσμο, είναι ακριβώς έτσι: τα «γεγονότα του Μεξικού» συνοψίζονται στη μεγαλειώδη κινητοποίηση μιας μόνο μέρας – και στην ανελέητη σφαγή που ακολούθησε, προς χάρη ασφαλώς του ολυμπιακού πνεύματος (αγνού, αρχαίου κι αθάνατου).
Όμως, όσο σουρεαλιστής κι αν ήταν ο Μπουνιουέλ, έχει εντελώς άδικο. Το μεξικάνικο εξηνταοχτώ ήταν πολύ περισσότερα και, κυρίως, δεν κράτησε μόνο δύο ώρες. Αφορμή για να το θυμηθούμε η πρόσφατη επετειακή έκδοση, σε ελληνική μετάφραση από τον Κρίτωνα Ηλιόπουλο, ενός μικρού βιβλίου του Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ . Ο «μεξικάνικος Μάης» ξεκίνησε τον Ιούλιο και κράτησε πάνω από τέσσερις μήνες (επισήμως: 123 μέρες), ενώ περιλάμβανε κινητοποιήσεις πρωτόγνωρες (τόσο ως προς τη μαζικότητα, όσο και ως προς την ποιότητα και το πείσμα τους) για τη μεξικάνικη κοινωνία. Είναι ενδεικτικό ότι, ένα μήνα μετά τη μεγάλη σφαγή στις 2 Οκτωβρίου, στις αρχές Νοεμβρίου, όταν έγινε εφικτό να πραγματοποιηθούν και πάλι γενικές συνελεύσεις στις σχολές, οι φοιτητές ψήφισαν τη συνέχιση της απεργίας – σε μια κίνηση συμβολικής απειθαρχίας αφού όλοι γνώριζαν ότι το κίνημα είχε ήδη νικηθεί στρατιωτικά. Η καταστολή κινήθηκε σε εντελώς άλλο επίπεδο, σε σύγκριση με τα ευρωπαϊκά ή τα βορειαμερικάνικα πράγματα, και περιλάμβανε πλήρη κινητοποίηση του στρατού, με ξιφολόγχες, πραγματικά πυρά, άρματα μάχης, ακόμα και βολές με μπαζούκας. Το αποτέλεσμα, πέρα από τους εκατοντάδες νεκρούς και εξαφανισμένους, ήταν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι αλλά και πλήθη που καταφύγανε στην παρανομία, στο αντάρτικο ή έφυγαν εξόριστοι στο εξωτερικό.
Ο γνωστός συγγραφέας συμμετείχε στο τότε φοιτητικό κίνημα και μάλιστα αντρώθηκε ακριβώς μέσα από τα γεγονότα αυτά. Στο βιβλίο του (που πρωτοεκδόθηκε το 1991) δίνει ένα βιωματικό απολογισμό τους, όπου αξίζει να προσέξουμε τις αναλογίες –ομοιότητες και διαφορές– με τον γαλλικό Μάη, όπως προκύπτουν από τις αντίστοιχες αναμνήσεις των βετεράνων του – κάποιες από τις οποίες είχαμε την ευκαιρία να τις ακούσουμε και πρόσφατα στην Ελλάδα.
Δύο αποσπάσματα:
https://files.acrobat.com/a/preview/5b3b189a-80fc-48a4-a29a-96dbd82d7598
